SEPA Introductie

Deze introductie heeft tot doel u inzicht te verschaffen in de belangrijkste onderwerpen die relevant zijn voor de overgang van de huidige Nederlandse girale betaalmiddelen naar hun nieuwe Europese tegenhangers, de Europese Overschrijving en Europese Incasso. Beide betaalmiddelen vormen een belangrijk onderdeel van het Single Euro Payments Area (SEPA), het initiatief van de Europese Unie en gezamenlijke Europese banken tot harmonisatie van het euro betalingsverkeer binnen Europa.

De vragen die in dit onderdeel aan bod komen zijn zorgvuldig geformuleerd en gegroepeerd in vier categorieën: Overschrijving (alles wat u wilt weten over de Europese overschrijving), Incasso (idem over de Europese incasso), Migratie (informatie over de migratie naar de Europese overschrijving en incasso) en Wet & Regelgeving (informatie over de Europese wet en regelgeving die de basis vormt voor SEPA).

Wat is SEPA?
Wat is een Europese Overschrijving?
Wat is een Europese Incasso?
Wat is een IBAN?
Welke nieuwe mogelijkheden biedt SEPA?

Wat is SEPA?

SEPA is het initiatief van de Europese Unie en gezamenlijke Europese banken tot harmonisatie van het euro betalingsverkeer binnen Europa.

Het gaat hierbij in eerste instantie om giraal betalingsverkeer en betalingen met betaalkaarten en credit cards, en om de interbancaire betaalsystemen die deze betalingen mogelijk maken. Maar op termijn blijft het daar niet bij: de eerste stappen naar harmonisatie van mobiel betalen (betalen met je mobiele telefoon) zijn inmiddels gezet.

Giraal betalingsverkeer

Voor het girale betalingsverkeer brengt SEPA twee nieuwe betaalmiddelen met zich mee:

Beide betaalmiddelen zijn bruikbaar voor binnenlandse betalingen en (euro-)betalingen naar andere landen binnen het SEPA gebied (de EU lidstaten aangevuld met IJsland, Liechtenstein, Noorwegen en Zwitserland).

Wat is een Europese Overschrijving?

Met de Europese Overschrijving (ook wel: SEPA Credit Transfer) kunnen zakelijke partijen en consumenten euro betalingen doen, zonder dat hierbij onderscheid wordt gemaakt tussen binnenlandse betalingen en grensoverschrijdende betalingen naar andere SEPA landen. De Europese Overschrijving maakt het net zo makkelijk om euro’s te betalen naar een Nederlandse bankrekening, als een rekening bij een buitenlandse bank.

Betalen

Kan vanaf iedere betaalrekening bij een bank binnen het SEPA gebied naar iedere betaalrekening bij een andere bank binnen dit gebied. U hoeft uw betaalrekeningen voor eurobetalingen in principe niet meer bij een Nederlandse bank aan te houden.

Bij elektronische aanlevering wijzigt het formaat van de betaalopdrachten ten opzichte van de huidige formaten (ClieOp of BTL91).
Het SEPA formaat is gebaseerd op de zogeheten ISO 20022¹ (ook wel UNIFI) standaard, dat gebruik maakt van XML².
Uw bank biedt u wellicht de mogelijkheid om gedurende een overgangsperiode Europese Overschrijvingen nog in een oud formaat aan te leveren. Op dit moment is de discussie hierover nog niet afgerond.
Rekeningen in de betaalopdracht worden geïdentificeerd met behulp van IBAN. Bij grensoverschrijdende betalingen vraagt uw bank vaak ook om de BIC³ van de bank van de begunstigde op te geven
Het Nederlandse IBAN beslaat 18 tekens, maar buitenlandse IBANs kunnen tot maximaal 34 tekens bevatten.
De beschikbare ruimte voor mededelingen is ruimer dan bij de huidige binnenlandse overschrijvingen: maximaal 140 tekens ongestructureerde tekst.
Daarnaast bestaat de mogelijk om een gestructureerde mededeling van maximaal 35 tekens mee te geven. Hierin kan bijvoorbeeld een gestructureerde referentie⁴ worden meegegeven, vergelijkbaar met het betalingskenmerk voor de huidige acceptgiro.

Ontvangen

Kan vanuit iedere betaalrekening bij een bank in het SEPA gebied. U mag een betaling vanaf een buitenlandse betaalrekening niet weigeren.
Uw bank moet het door uzelf meegegeven betalingskenmerk, of de door de betaler meegegeven mededelingen, ongewijzigd aan u doorgeven.

In veel gevallen wordt hierdoor de reconciliatie met openstaande facturen vereenvoudigd en kan deze geautomatiseerd worden uitgevoerd.

ISO 20022 is een universele standaard voor berichten in het financieel berichtenverkeer, zoals in het betalingsverkeer.
XML (eXtended Markup Language) is een standaard voor het gestructureerd vastleggen van gegevens van uiteenlopende aard.
BIC (Bank Identifier Code) is een gestandaardiseerd identificatie systeem van financiële instellingen.
De zogenaamde “Creditor reference” is gebasseerd op een ISO- standaard (ISO 11649) die de kans op foutieve invoer minimaliseert door het ingebouwde algoritme.

Handige links:

Wat is een Europese Incasso?

De Europese Incasso (ook wel: SEPA Direct Debit) maakt het zakelijke partijen mogelijk om euro bedragen te incasseren van rekeninghouders bij Nederlandse banken en alle andere banken in het SEPA gebied, waarbij voor de machtiging van de debiteur uniforme afspraken gelden. De incassant kan deze incasso’s vanuit iedere bank in het SEPA gebied initiëren en is dus niet meer gebonden aan een aparte bank en incassorekening per land waar er wordt geïncasseerd.

Let op: voor zakelijke incasso’s (business-to-business) gelden andere kenmerken.

Initiëren

Kan vanaf iedere betaalrekening bij een bank binnen het SEPA gebied naar iedere betaalrekening bij een andere bank binnen het SEPA gebied. Uiteraard moet u hiervoor wel een incassocontract bij de betreffende bank afsluiten.
U hoeft uw rekening voor binnenlandse incasso’s niet meer bij een Nederlandse bank aan te houden. Voor buitenlandse incasso’s hoeft u in principe ook niet in ieder land een incassorekening aan te houden.
Bij elektronische aanlevering wijzigt het formaat van de incasso-opdrachten ten opzichte van de huidige formaten (ClieOp in Nederland, DOM80 in België, IZV in Duitsland, etc). Het SEPA formaat is gebaseerd op de ISO 20022 standaard, dat gebruik maakt van XML. Bijzonderheid van het nieuwe formaat is dat bij iedere incasso enkele kerngegevens van de bijbehorende machtiging moeten worden meegegeven. Als een machtiging wijzigt, moeten de gewijzigde gegevens bij de eerstvolgende incasso-opdracht worden meegegeven.
Uw bank biedt u wellicht de mogelijkheid om gedurende een overgangsperiode binnenlandse incasso’s nog in het oude formaat aan te leveren, hoewel hier mogelijk voorwaarden aan verbonden zijn. Op dit moment is de discussie hierover nog niet afgerond.
Ook de tijdlijn voor aanlevering van incasso-opdrachten aan uw bank wijzigt. Eenmalige incasso-opdrachten, of de eerste incasso-opdracht uit een doorlopende reeks moet u bijvoorbeeld uiterlijk 5 dagen voor de incassodatum aanleveren. Voor herhaalde incasso-opdrachten is dit 2 dagen.
Rekeningen in de incasso-opdracht worden geïdentificeerd met behulp van IBAN. Bij grensoverschrijdende incasso’s vraagt uw bank vaak ook om de BIC van de bank van de debiteur op te geven.
Het Nederlandse IBAN beslaat 18 tekens, maar buitenlandse IBANs kunnen tot maximaal 34 tekens bevatten.

Incasseren

Kan van iedere betaalrekening bij een bank in het SEPA gebied. De debiteur moet hiervoor uiteraard een machtiging aan u hebben afgegeven. Dat kan op verschillende manieren, maar is wel aan strikte regels onderhevig.
Daarnaast moet u de incasso van te voren bij de debiteur aankondigen (de zogenaamde pre-notificatie). Hiervoor zijn op bancair niveau verschillende regels afgesproken.
Uw bank moet de door u meegegeven incassokenmerken ongewijzigd aan u doorgeven, zodat de reconciliatie, ook bij grensoverschrijdende incasso’s, geheel geautomatiseerd kan plaatsvinden.
Machtigingen voor de Europese Incasso moet u altijd zelf administreren en bewaren. Enkele kerngegevens van de machtiging moet u met iedere incasso-opdracht meeleveren. Dat geldt ook voor eventuele wijzigingen van de machtiging.

Handige links:

SEPA Direct Debit (PDF)

Wat is een IBAN?

Het IBAN (International Bank Account Number) is een internationale standaard voor de aanduiding van bankrekeningnummers. Het bestaat achtereenvolgens uit:

de ISO landcode van het land waar de rekening wordt aangehouden;
een controlegetal waarmee de correctheid van het IBAN kan worden vastgesteld;
een landspecifieke identificatie van de bank waar de rekening wordt aangehouden;
het eigenlijke bankrekeningnummer, zoals dit door de bank aan de rekening is toegekend;

Een IBAN is maximaal 34 tekens lang, waarvan maximaal 30 voor de bankidentificatie en het rekeningnummer. Elk land hanteert hierbij zijn eigen systematiek. Het Nederlandse IBAN is 18 posities lang en ziet er als volgt uit:

Landcode	Controlegetal	Bankidentificatie	Rekeningnummer
XX	XX	XXXXX	XXXXXXXXXX
NL	45	ABNA	0123456789

De Nederlandse bankidentificatie bestaat uit de eerste 4 letters van de BIC van de bank waar de rekening wordt aangehouden. Het rekeningnummer deel van de IBAN bestaat uit het huidige bank of giro rekeningnummer, eventueel aangevuld met één of meerdere voorloopnullen.

Welke nieuwe mogelijkheden biedt SEPA?

SEPA biedt de zakelijke markt een aantal nieuwe mogelijkheden, die aanzienlijke kostenbesparingen kunnen opleveren:

Centralisatie van rekeningen
Bedrijven kunnen vanuit één rekening heel het SEPA gebied bereiken voor hun overschrijvingen en incasso’s. Het aantal bankrelaties en bankrekeningen kan hierdoor aanzienlijk worden verminderd, bijvoorbeeld voor internationaal opererende bedrijven. Dit kan een aanzienlijke complexiteitsreductie (minder bankinterfaces, uniformering van de reconciliatie, etc.) en kostenbesparing voor een bedrijf opleveren. Daarnaast levert dit ook voordelen voor de cash management van een bedrijf.
Centralisatie van betalingsverkeer operations
Een volgende stap na centralisatie van de rekeningen is om de Operations afdelingen, die het betalingsverkeer voor een bedrijf verzorgen, te centraliseren. Na de migratie naar SEPA gelden in heel het SEPA gebied uniforme betaalproducten, wat centralisatie van de Operations afdeling aanzienlijk vergemakkelijkt.
Payment en Collection factory
Een verdere stap van centralisatie is het inrichten van een Payment en/ of Collection factory. Een centrale business unit verzorgt namens de andere business units van een bedrijf de uitvoering van het betalingsverkeer (de Payment factory) en/of incassoverkeer (de Collection factory). In de Europese overschrijving en incasso transacties wordt transparant doorgegeven, dat de uitvoerder van de overschrijving, respectievelijk incasso, deze uitvoert voor een andere partij (de zogenaamde Reference party).